2025 Bütçe Açıkları: ABD, AB ve Türkiye Karşılaştırması
ABD Bütçe Açığı
2025 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin bütçe açığı, GSYİH’nin yaklaşık %6,7’sine ulaştı. Yüksek kamu harcamaları, özellikle savunma ve sosyal güvenlik harcamalarındaki artış, bütçe açığını derinleştiren ana faktörler arasında yer aldı. Ayrıca, faiz giderlerinin artması ve vergi gelirlerindeki sınırlı artış da mali dengeyi bozdu. ABD hükümeti, açıkları azaltmak için orta vadeli bütçe disiplin planları açıklasa da, kısa vadede büyük bir daralma beklenmiyor.
Avrupa Birliği Bütçe Açığı
Avrupa Birliği genelinde 2025 bütçe açığı, ortalama olarak GSYİH’nin %2,8’i seviyelerinde gerçekleşti. Pandemi sonrası toparlanma sürecinde uygulanan destekleyici mali politikaların kademeli olarak geri çekilmesi ve daha sıkı bütçe disiplinine dönüş, açığın sınırlı kalmasını sağladı. Ancak bazı üye ülkelerde, özellikle Fransa, İtalya ve İspanya gibi yüksek borç oranlarına sahip ülkelerde açık oranları Avrupa ortalamasının üzerinde seyretmeye devam etti. Avrupa Komisyonu, bütçe açığı hedeflerine ulaşılması için üye ülkelere mali uyum çağrısında bulunuyor.
Türkiye Bütçe Açığı
Türkiye’de 2025 yılı bütçe açığı, GSYİH’nin yaklaşık %3,5’i seviyesinde gerçekleşti. Deprem sonrası yeniden yapılanma harcamaları, sosyal destek programları ve kamu yatırımlarındaki artış, bütçe açığını yükselten temel unsurlar oldu. Öte yandan, vergi tabanının genişletilmesi ve gelir artırıcı önlemler, açığın daha da büyümesini engelledi. Türkiye ekonomisinde enflasyonla mücadele ve mali disiplinin korunması, bütçe açığının yönetilebilir seviyelerde tutulmasını sağladı.
Karşılaştırmalı Değerlendirme
ABD, hem harcama kalemlerinin büyüklüğü hem de faiz yükü nedeniyle en yüksek bütçe açığına sahip ülke konumunda. AB ise daha sıkı mali kurallar ve düşük büyüme beklentileri sayesinde görece daha düşük açıklar veriyor. Türkiye ise, gelişmekte olan bir ekonomi olmasına rağmen bütçe açığını yönetilebilir seviyelerde tutmaya çalışıyor. Ancak jeopolitik riskler, küresel ekonomik dalgalanmalar ve iç politika dinamikleri her üç bölge için de mali dengeler üzerinde belirleyici olmaya devam edecek.
İleriye Yönelik Beklentiler
2025 sonrası için bütçe açıklarının seyri, ekonomik büyüme performansına, faiz oranlarının seyrine ve kamu harcamalarının nasıl yönetileceğine bağlı olacak. ABD’de borç tavanı tartışmaları ve seçim sonrası politika değişimleri; Avrupa’da mali kuralların reformu; Türkiye’de ise enflasyonla mücadele ve yapısal reformlar, bütçe dengeleri üzerinde belirleyici rol oynayacak.
