Türkiye Ekonomisinde 2025 İlk Çeyrek Değerlendirmesi
2025 yılının ilk çeyreği, Türkiye ekonomisi açısından hem iç hem dış dinamiklerin keskin bir biçimde etkili olduğu bir dönem olarak öne çıktı. Ocak-Mart aylarını kapsayan bu süreçte, özellikle enflasyonla mücadele, kur oynaklığı, dış ticaret verileri ve istihdam göstergeleri ekonomi yönetiminin gündeminde ilk sıralarda yer aldı. Hem hükümet politikalarının etkisi hem de küresel ekonomik gelişmeler, yılın bu ilk bölümünde Türkiye ekonomisinin yönünü şekillendirdi.
Büyüme Verileri ve Ekonomik Aktivite
TÜİK’in yayımladığı geçici verilere göre Türkiye ekonomisi 2025’in ilk çeyreğinde yüzde 3,4 oranında büyüme kaydetti. Bu büyümenin en büyük destekçisi, yine iç tüketim oldu. Özellikle perakende ve e-ticaret alanında canlılık gözlenirken, kamu harcamaları ve altyapı yatırımlarındaki artış da büyümeyi destekleyen diğer unsurlar arasında yer aldı. Ancak üretim tarafında özellikle sanayi sektöründe büyümenin sınırlı kaldığı görüldü. Küresel talepteki yavaşlama ve enerji maliyetleri bu sınırlamanın ana nedenleri arasında sayıldı.
Enflasyon ve Para Politikası
Ocak-Mart döneminde TÜFE bazlı yıllık enflasyon %67,9 seviyelerine kadar tırmandı. Gıda, konut ve ulaştırma kalemlerinde fiyat artışları en dikkat çeken başlıklar oldu. Merkez Bankası, enflasyondaki yükselişi kontrol altına almak amacıyla politika faizini %45’te sabit bırakma kararı aldı ve ilave sıkılaştırıcı adımlar attı. TL likiditesini kısıtlayıcı düzenlemeler, zorunlu karşılık oranlarındaki artış ve seçici kredi politikasıyla piyasa kontrollü şekilde soğutulmaya çalışıldı.
Döviz Kurları ve Kur Politikası
2025’in ilk üç ayında döviz kurlarında görece daha istikrarlı bir seyir izlendi. Dolar/TL kuru 32,00–33,20 bandında dalgalandı, ancak ani sıçramaların yaşanmaması, piyasalarda göreceli bir güven ortamı oluşturdu. Merkez Bankası’nın döviz rezervlerini yeniden inşa etme çabası sürerken, swap ve rezerv yönetimi politikaları yakından takip edildi. Bu dönemde cari açığın yüksek seyretmesi ise kur üzerinde yukarı yönlü baskıyı devam ettirdi.
Dış Ticaret ve İhracat Performansı
Ocak-Mart 2025 döneminde Türkiye’nin ihracatı 62,1 milyar dolar, ithalatı ise 84,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu rakamlarla birlikte dış ticaret açığı ilk çeyrekte 22,5 milyar dolar oldu. Ana ihracat kalemlerinde otomotiv, tekstil ve kimya ürünleri öne çıkarken, ithalat kalemlerinde enerji ve ara malı girdileri belirleyici oldu. Avrupa pazarındaki daralma ve Orta Doğu’daki siyasi belirsizlikler ihracatın temposunu yavaşlattı.
İşsizlik ve İstihdam Rakamları
2025 ilk çeyreğinde işsizlik oranı %9,7 olarak açıklanırken, genç nüfusta işsizlik oranı %17 seviyelerine ulaştı. Hizmet sektöründe istihdam artışı dikkat çekici olsa da sanayi ve inşaat sektöründe iş gücü talebi zayıf kaldı. Kadın istihdamı, yapılan teşviklerle bir miktar artsa da hala genel ortalamanın altında seyretmeye devam etti.
Tüketici Güveni ve Reel Sektör Beklentileri
Tüketici güven endeksi, yılın ilk çeyreğinde dalgalı bir seyir izleyerek Mart ayında 78,4 seviyesine indi. Yüksek enflasyon ve faiz oranları, özellikle orta ve alt gelir grubundaki tüketicilerin harcama eğilimlerini baskıladı. Reel sektör tarafında ise üretici güveni, ihracat siparişlerindeki zayıflama nedeniyle düşüş yaşadı. Ancak ihracatçı birlikleri yılın ikinci çeyreğinde toparlanma bekliyor.
Sonuç ve Beklentiler
2025’in ilk çeyreği, Türkiye ekonomisinin iç talep destekli bir büyüme gerçekleştirdiği fakat makro dengelerde hâlâ kırılganlıkların devam ettiği bir dönem oldu. Enflasyonla mücadeleye yönelik sıkı para politikası, ikinci çeyrekte daha belirgin etkiler yaratabilir. Döviz kurlarındaki yatay seyir, ithalatı desteklese de cari açık üzerindeki baskıyı artırıyor. Hükümetin yapısal reform adımları, üretim ve dış ticaretteki sürdürülebilirliği sağlamada kilit rol oynayacak gibi görünüyor.
